Veel mensen schrijven boeken, maar 'niet iedereen is de nieuwe Herman Koch'

Boeken van vloggers, BN'ers maar ook amateurs: veel mensen brengen hun eigen boek uit. De Boekenweek is een mooie gelegenheid om te kijken waar deze drang vandaan komt en waarom zoveel aspirant-schrijvers denken het in zich te hebben om een bestseller te produceren.

Gordon, Monica Geuze, Anna Nooshin, het zijn maar een paar namen in het rijtje van meer of minder bekende Nederlanders die geen professioneel schrijver zijn, maar wel recent een boek hebben uitgebracht. BN'ers weten hun boek dankzij hun naamsbekendheid vaak wel aan de man te brengen, maar zonder die bekendheid is dat een stuk lastiger.
Precieze cijfers over het aantal "amateurboeken" dat wordt uitgegeven, zijn er niet. Wel is duidelijk dat de oplages van deze boeken zeer klein zijn: de helft van de boekenomzet in 2017 is afkomstig van de verkoop van 2 procent van alle beschikbare titels, blijkt uit cijfers van de KVB Boekwerk Monitor. Dat betekent dat de andere helft van de verkochte boeken bestaat uit de overige 98 procent.
In het genre fictie is zelfs maar 0,8 procent van alle boeken verantwoordelijk voor de helft van de verkoop. 16 procent van de boekenomzet in 2017 bestond uit boeken die staan in de top 100 van bestverkochte boeken in dat jaar.

'Enorme groei'

Ondanks dat de kans op een bestseller dus klein is, is er een flink aantal mensen dat besluit een eigen boek te schrijven en schrijfcoach Maarten Beernink verwacht dat nog meer mensen dit willen gaan doen. Beernink werkt bij Het Boekenschap, een organisatie die Nederlandse en Vlaamse auteurs helpt bij het uitgeven van boeken in eigen beheer.
"Ik blijf een enorme groei zien. Per maand hebben we zo'n tienduizend bezoekers op onze website." Niet al die mensen zullen ook daadwerkelijk een boek schrijven, maar de cijfers bewijzen wel dat veel mensen erover nadenken. Karakter Uitgevers, uitgever van onder meer het boek van Michelle Obama, zegt ongeveer twintig manuscripten per maand te ontvangen. Daarvan worden er ongeveer vijf uitgegeven. Meulenhoff, uitgever van de boeken van onder meer Roald Dahl, krijgt tussen de 125 en 150 manuscripten op maandelijkse basis. "Slechts een fractie daarvan maakt een serieuze kans."

“Elke schrijver heeft de hoop om veel lezers met zijn boek te bereiken. Maar die hoop is niet voor iedereen reëel”

Frank Noë

Frank Noë, hoofdredacteur van Schrijven Magazine en Schrijven Online, zegt dat er in Nederland ongeveer een miljoen creatief schrijvers zijn, zo werd berekend door het Sociaal Cultureel Planbureau. Zijn platform wordt door een groot deel van deze groep bezocht, zo'n 110.000 bezoekers per maand, waarvan ongeveer twee derde vrouw is. Die mensen zullen niet allemaal een eigen boek willen uitgeven, maar er zitten ook ambitieuze schrijvers tussen, zegt Noë. "Elke schrijver heeft de hoop om veel lezers met zijn boek te bereiken. Maar die hoop is niet voor iedereen reëel, niet iedereen heeft het in zich om de nieuwe Herman Koch te worden."
"Er vindt een omgekeerde beweging plaats", vertelt Beernink. "Het boekenvak heeft op een gegeven moment plaatsgemaakt voor nieuwe vormen van media. Veel bloggers en vloggers uit die media grijpen weer terug op het eeuwenoude medium." Daarvoor is een duidelijke verklaring, zegt Beernink. "Mensen luisteren minder goed, maar aan de andere kant vertellen mensen wel makkelijker. Schrijven is ook een manier van vertellen, en past in de trend waarin we alles delen en onszelf aan de wereld laten zien."

IJdelheid

Er lijkt dus een toename te zijn in het aantal amateurschrijvers. Maar waarom denken zo veel mensen een boek te kunnen schrijven? "Het is misschien een soort ijdelheid van mensen, ze denken dat er veel lezers zijn die op hun boek zitten te wachten. Of ze willen er hun gedachtegoed mee vastleggen voor het nageslacht. Ze zijn er al jaren mee bezig en hebben er hun bezieling in gelegd."
Volgens Noë schrijven jongere auteurs vooral in de genres young adult en fantasy en pent de oudere generatie veel levensverhalen neer. Bij Het Boekenschap worden volgens Beernink vooral boeken gemaakt over persoonlijke ontwikkeling. Ook how-to-boeken, waarin mensen bijvoorbeeld vertellen over hun eigen vak, worden vaak geschreven. "De kwaliteit van de boeken verschilt enorm", vertelt hij. "Een grote groep blijft hangen in het amateurisme."
Dat kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door onzekerheid, waardoor ze niet genoeg doen aan promotie. "Ze denken dan: wie zit er op mijn boek te wachten? Of ze zien hun boek als hun kindje. Ze durven hun boek niet los te laten en zijn er jaren mee bezig."
Maar vervolgens is de kans klein dat het boek een succes wordt. "Een boek schrijven en de promotie zijn twee verschillende dingen", legt Beernink uit. "Amateurschrijvers hebben vaak geen geld voor een goede promotie."
Dit in tegenstelling tot boeken van BN'ers, vloggers en andere sociale media-persoonlijkheden. Dat juist hun boeken als warme broodjes over de toonbank vliegen, is volgens Beernink niet zo verrassend. "Deze mensen hebben hun doelgroep al bereikt via hun volgers en kunnen hun boek ook makkelijk promoten via hun mediakanalen."

Googlebaar

Vaak weet hij bij het eerste contact met een schrijver al of die promotie succesvol wordt. "Ten eerste kijk ik naar de naam: is die googlebaar? Een naam als Jan Jansen zal er niet gelijk uitspringen bij de zoekresultaten. Dat geldt ook voor de boektitel, die moet uniek zijn." Omdat een boek ook vaak wordt gekocht vanwege een aantrekkelijke cover, raadt Beernink aan om in elk geval geld te investeren in het ontwerp van de voorkant.
Ook de inhoud van een boek, zowel non-fictie als fictie, moet volgens Beernink uniek zijn. "Dat wordt vaak onderschat. Een boek moet zo in elkaar zitten, dat alleen jij 'm geschreven kunt hebben." Hij geeft een voorbeeld van een schrijvende arts die ook zanger is. "Durf jezelf te laten zien en laat zien wat je uniek maakt."

“Een boek is een verlengstuk van jezelf en kan deuren voor je openen”

Maarten Beernink, schrijfcoach

Een valkuil hierbij is wel, stelt Beernink, dat mensen hun verhaal zo willen vormgeven dat veel mensen het leuk zullen vinden, waardoor juist dat "unieke" aspect verloren gaat. Noë zegt dat mensen vaak "te snel denken dat ze er al zijn". "Na je eerste versie moet je nog een hoop schaven, maar veel schrijvers denken dat dat niet voor hen geldt."
Probeer daarom tijd te steken in het schrijven, adviseren zowel Noë als Beernink. "Blijf schaven", zegt Noë. "En laat de tekst lezen aan een onbevangen buitenstaander. Een partner is niet per se de beste adviesgever."

Ontspannend

De tijd nemen voor het schrijfproces kan zeker geen kwaad, aangezien schrijven tegelijkertijd ook een zeer ontspannende bezigheid is. "Mensen vinden rust in het schrijven, het is ontspannend", zegt Beernink. "Je ontsnapt er even mee uit de werkelijkheid."
"Een boek is een verlengstuk van jezelf en kan deuren voor je openen", vertelt Beernink. "Een boek kun je ook aanbieden aan iemand die je anders niet snel bereikt, bijvoorbeeld een bekende Nederlander, die je boek weer bekendheid kan geven."

Schrijtips

Voldoende tijd nemen
Talloze keren opnieuw lezen
Indien nodig bijschaven
Promotie is belangrijk

Het aantal mensen dat kan leven van schrijven in Nederland, is maar klein. "Als je bij een reguliere uitgeverij zit, krijgt je zo'n 10 tot 15 procent van de netto boekprijs per verkocht exemplaar", legt Noë uit. Maar een boek uitgeven in eigen beheer levert meer op. "Dan loopt dat percentage op tot 70 procent." Nadeel is dat de schrijver wel meer moet investeren in zijn boek, omdat bijvoorbeeld een coverontwerp en eindredacteur voor eigen rekening zijn.
"Rijk word je niet van het uitbrengen van een boek, maar het verrijkt wel je geest."

janwbrouwers

vrijdag 16 maart 2018

20180316 - boek schrijven